Op weg naar een school

Na lang denken, puzzelen, lezen is het zo ver. Er staat een sterke en onderscheidende visie op onderwijs. Je hebt besloten om daadwerkelijk een school te starten. Je moet hiervoor specifieke stappen zetten in een tijdslijn om aan de voorwaarden van OCW te voldoen. We nemen je mee …

Voorbereiden

Stel een team samen

Een nieuwe school stichten kost tijd. Het duurt al gauw ruim twee jaar voor je de deuren van jouw schoolgebouw kunt openen. En hoewel het per initiatief verschilt, blijkt uit ervaringen dat een school stichten gemiddeld soms wel 10 uur per week kost in die periode. Voor een groot deel van die tijd is er geen bekostiging, tenzij je al bij een bestaand schoolbestuur werkt. Daarom is het verstandig om een goed team samen te stellen.

Het helpt wanneer het team het eens is over de visie op onderwijs. Anders bestaat het risico dat het proces gaandeweg stagneert. Iemand met verstand van onderwijs is daarom cruciaal. Daarnaast is een aantal kwaliteiten handig tijdens het stichtingsproces, zoals juridische deskundigheid of de vaardigheden om juridische procedures te doorgronden. Kennis van organiseren en marketing-communicatie/PR is ook onontbeerlijk om interesse in jouw schoolconcept bij ouders van potentiële leerlingen te kweken. Daarmee toon je namelijk aan dat jouw school levensvatbaar is en dat is een vereiste om daadwerkelijk van start te kunnen gaan

Zodra je toestemming hebt om daadwerkelijk jouw school te stichten en je de opening van de school gaat voorbereiden, is een betrokkene met verstand van financiën, ICT en affiniteit met huisvesting van groot belang.

Haalbaarheid: is er voldoende belangstelling?

Om een school te stichten heb je leerlingen nodig. Het is dan ook van belang in een vroeg stadium na te denken over hoe je interesse in de school gaat wekken. Het vertalen van je onderwijsvisie in een concrete communicatiestrategie is hierbij een behulpzame insteek. Deze aanpak bestaat uit een analyse – strategie – implementatie.

Volgende aspecten kunnen hierin aan bod komen:

Hoe zien de doelgroepen van de school eruit?
Waar vinden we de doelgroepen van onze school?
Wat is onze omgevingsanalyse – risicofactoren en oplossingen?
Wat zijn de kernbegrippen van onze visie?
Welke kanalen zetten we in en hoe verbinden we ze met elkaar?
Welke tijdslijn is relevant?

Bij het nadenken over communicatie, is het meenemen van de naam van de school ook interessant: ‘Groeiwijzer’ heeft een ander uitstraling dan ‘Happy children’ of ‘Lotusbloem’ of ‘Montessorischool het Konijntje’.

Heel concreet schrijft de wet voor dat je door middel van ouderverklaringen voldoende belangstelling aantoont, voordat je toestemming krijgt om je school te stichten. Door je inzet voor het verkrijgen van ouderverklaringen in te bedden in een communicatiestrategie van de school, is het rendement van al je inspanningen straks het grootst. Ook biedt het een gesprekskader voor je gesprekken binnen het voedingsgebied (zie later).

Zorg voor rechtspersonen

Wie een aanvraag tot het stichten van een school in wil dienen, heeft een rechtspersoon nodig. Je kunt namelijk alleen namens de rechtspersoon een aanvraag indienen. Dat kan een stichting of een vereniging zijn. Zo’n rechtspersoon mag geen winstoogmerk hebben en moet aan de wettelijke eisen met betrekking tot de scheiding van bestuur en intern toezicht voldoen.

Veel initiatiefnemers kiezen voor een stichting, omdat je daarmee sneller kunt schakelen dan in een vereniging. In een vereniging ligt de macht bij de leden, die via de algemene ledenvergadering besluiten kunnen nemen. Statuten en zelfs de vorm van de rechtspersoon kunnen later nog worden aangepast. Het oprichten en wijzigen van een rechtspersoon loopt via de notaris. Let op: er worden wel eisen aan leden van het bestuur gesteld. Houd er rekening mee dat er een scheiding wordt aangebracht tussen de rollen ‘besturen’ en ‘intern toezicht houden’. Daarnaast moeten bijvoorbeeld Verklaringen omtrent gedrag kunnen worden overlegd. Lees er op de site van DUO meer over.

Schrijf in bij de Kamer van Koophandel

Zodra je bij de notaris de rechtspersoon hebt opgericht, schrijf je de rechtspersoon en bestuursleden in bij de Kamer van Koophandel. Dat kan gemakkelijk online.

Houd gesprekken in het voedingsgebied

De wet verplicht je om gesprekken te houden met partijen in het voedingsgebied van de plek waar je je school wilt stichten. Het voedingsgebied voor het basisonderwijs ligt in een straal van 6 kilometer rondom de 4 postcodecijfers van de plek waar je je school wilt stichten. Voor het voortgezet onderwijs geldt een straal van 15 kilometer vanaf die plek.

Je moet de volgende partijen uitnodigen voor overleg:

Bestaande schoolbesturen in het voedingsgebied
Gemeente
Samenwerkingsverband passend onderwijs

In de toekomst zul je met deze partijen gaan samenwerken. Het opbouwen van een goede relatie van het begin, loont dan ook later. Bijvoorbeeld met de gemeente die straks voor huisvesting gaat zorgen.

Het college van burgemeester en wethouders kan een zogenaamde zienswijze aan DUO en de onderwijsinspectie sturen, Het formele aspect van deze aanbeveling is onduidelijk in de wet. Wij kunnen ons voorstellen dat een lovende aanbeveling een positief effect kan hebben.

Wat nu als deze partijen niet of niet op tijd een gesprek willen voeren? Dan kun je toch een aanvraag indienen. Zorg er in elk scenario voor dat je kopieën maakt van de verstuurde uitnodigingen. Die heb je nodig voor je aanvraag bij DUO. Op de website van DUO staat een handreiking voor het voeren van deze gesprekken en een tool om het voedingsgebied te bepalen. DUO heeft uitnodigingen uiterlijk op 31 oktober nodig.

Indienen aanvraag

Meld je initatief bij DUO

Je aanvraag indienen begint met het melden van je plan om een school te stichten bij DUO. Let op: dat kan alleen van 1 juni tot en met 30 juni. Deze fase is niet alleen een formaliteit: je dient namelijk ook al de naam van de school in, en beschrijft je school in maximaal 2000 tekens. Een eventuele website kan ook reeds gemeld worden.

Het lijkt simpel maar de aanmelding is van groot belang zijn om interesse in je initiatief te wekken en enthousiasme te genereren. Denk daar dus goed over na.

Publicatie van het initiatief
Op 1 juli publiceert DUO alle gemelde initiatieven op haar website. Vanaf dat moment kun je niets inhoudelijks meer veranderen aan je beschrijving; alleen de contactgegevens en de website URL kunnen nog veranderd worden.

Meet belangstelling
In de aanvraag is het van belang dat je aantoont dat er voldoende belangstelling is voor je initiatief. Dat gaat doorgaans via ouderverklaringen. Een marktonderzoek kan alleen in specifieke gevallen worden gebruikt.

Ouderverklaringen
De publicatie op 1 juli is het moment dat ouders je initiatief om een school te stichten kunnen steunen middels een ouderverklaring. Dat kan niet elke ouder doen. Voor het primair onderwijs kunnen alleen ouders met kinderen van 2 tot en met 4 jaar dat doen. Voor het voortgezet onderwijs moet een ouder een kind vanaf 10 tot en 12 jaar hebben. Bovendien moeten de kinderen op 1 november van het kalenderjaar van je aanvraag binnen het voedingsgebied wonen. Hebben ouders meerdere kinderen die aan die eisen voldoen? Dan kunnen ze ook meerdere ouderverklaringen geven. Het indienen van ouderverklaringen kan vanaf 1 juli tot en met 15 oktober.

Marktonderzoek
In sommige gevallen kun je een marktonderzoek laten uitvoeren. Dat moet je zelf betalen, en uit laten voeren door een bureau. Je kunt een marktonderzoek laten uitvoeren in een van de volgende situaties
• Het leerlingenaantal in het voedingsgebied 30% of meer groeit in het aantal 2- tot en met 4-jarigen, als je een basisschool op wilt richten
• Het leerlingenaantal in het voedingsgebied 19% of meer groeit in het aantal 10- tot en met 12-jarigen, als je een middelbare school op wilt richten
• Je als gemeente een aanvraag doet, voortkomend uit de plicht om openbaar onderwijs te garanderen

De groei van het leerlingaantal moet op cijfers van het CBS en gemeentecijfers over verwachte woningbouw gebaseerd zijn. Let ook op de specifieke voorwaarden van het marktonderzoek.

Maak je dossier compleet
Je hebt tot 31 oktober om je aanvraag compleet te maken. In deze fase moet je allerlei documenten aanleveren, zoals bewijzen van uitnodigingen aan de gemeente, andere schoolbesturen en het samenwerkingsverband, maar ook de belangstellingsmeting, de statuten van je school, Verklaringen omtrent gedragen en het KvK uittreksel van de rechtspersoon. Check zorgvuldig het complete overzicht van documenten die je moet inleveren.

In deze fase laat je ook zien dat je goed hebt nagedacht over de kwaliteit van het onderwijs in je school. Die schrijf je zodat de Inspectie van het Onderwijs daar een gesprek met je over kan voeren. Behandel in elk geval de zes deugdelijkheidseisen en de negen zogenaamde overige kwaliteitseisen. Dat zijn uiteenlopende eisen, bijvoorbeeld over de inhoud van het onderwijs of juist de processen die bij een school horen, zoals het voeren van personeelsbeleid of het maken van een meerjarenbegroting.

De zes deugdelijkheidseisen zijn als volgt:

Inhoud van het onderwijs: Burgerschapsonderwijs – Het onderwijsaanbod dient bij te dragen aan de basiswaarden van de democratische rechtsstaat. Persoonsvorming en socialisatie zijn doelen van het onderwijs.
Passend onderwijs. Leerlingen die extra ondersteuning behoeven en de voorzieningen daarvoor – schoolondersteuningsprofiel. Een beschrijving van de manier waarop de school de extra ondersteuningsbehoefte van leerlingen signaleert en hoe de school – binnen de kaders van het schoolondersteuningprofiel – tegemoet zal komen aan deze behoeften.
Inrichting van het onderwijs: zicht op ontwikkeling van de leerlingen – leerling- en onderwijsvolgsysteem. (urennorm, aantal jaren onderwijs, spreiding van uren over de week die dekkend zal zijn voor de exameneisen, kerndoelen en referentieniveaus.)
Inrichting van het onderwijs: verdeling wettelijk minimale onderwijstijd)
Inhoud van het onderwijs: kerndoelen en referentieniveaus
Scheiding tussen de functies van bestuur en het toezicht daarop.

De negen overige kwaliteitseisen omvatten:

Bewaken en verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs. Het bevoegd gezag zorgt voor een stelsel van kwaliteitszorg op de scholen. In de aanvraag moet je informatie geven over de manier waarop je dit kwaliteitszorgsysteem in de praktijk zal inzetten.
Personeelsbeleid: formatie. Je geeft informatie over de te verwachten samenstelling en formatie van de nieuwe school (onder andere hoeveel en voor welke vakken er leraren worden aangetrokken).
Personeelsbeleid: bekwaamheid. Je geeft aan hoe er aandacht wordt besteed aan de bekwaamheid van het personeel en hoe je ervoor zorgt dat het onderwijspersoneel zijn bekwaamheid kan onderhouden.
Veiligheid op school. Je beschrijft hoe je zorgt voor de sociale, psychische en fysieke veiligheid van leerlingen.
De (beleidsrijke) meerjarenbegroting. Je stelt een meerjarenbegroting op, deze moet sluitend zijn en gaan over de eerste drie schooljaren.
Huisvestingsverwachtingen en samenwerking kinderopvang. In de aanvraag beschrijf je jouw verwachtingen betreffende huisvesting van de nieuwe school en de samenwerking met de kinderopvang.
Vrijwillige ouderbijdrage (hoogte en beleid). Je laat zien wat de hoogte is van en het voorgenomen beleid is met betrekking tot de vrijwillige geldelijke bijdrage die van de ouders zal worden gevraagd.
De wijze van uitvoering afspraken vroeg- en voorschoolse opvang en overleg onderwijsachterstandenbeleid. Je maakt afspraken met gemeente en kinderopvang, over onder andere het bevorderen van integratie en tegengaan van onderwijsachterstanden.
De wijze van uitvoering van de Wet medezeggenschap op scholen. Je beschrijft hoe uitvoering wordt gegeven aan de Wet medezeggenschap op scholen.

Het is goed om te weten dat de onderwijsinspectie haar oordeel op de zes deugdelijkheidseisen baseert. De informatie die je geeft over de beoogde invulling van de overige kwaliteitseisen gebruikt de onderwijsinspectie voor het toezicht na de start van de school.

Al met al kan deze fase flink wat werk kosten. De ideeën die je hebt worden nu een concreet plan dat getoetst kan worden aan de wet.

Dien je dossier in
Je aanvraag dien je uiterlijk 31 oktober in.

Gesprek met de onderwijsinspectie
Nu je je aanvraag hebt ingediend, zal de Inspectie van het Onderwijs contact met je opnemen om een gesprek met je voeren over de deugdelijkheidseisen en de overige elementen van kwaliteit. Dat gebeurt tussen 1 november en 1 juni. Na het gesprek stelt de onderwijsinspectie een verslag op. Je krijgt twee weken de tijd om te reageren op het concept-verslag. Je kunt dan eventueel aanvullende informatie over de deugdelijkheidseisen die aansluit bij de oorspronkelijke aanvraag schriftelijk aanleveren. Het gaat daarbij niet om het verbeteren van een inhoudelijk gebrek of een fundamentele tekortkoming. Op basis van het dossier en het gesprek geeft de onderwijsinspectie een advies aan de minister.

Wacht op beoordeling aanvraag
DUO en de onderwijsinspectie beoordelen je aanvraag. DUO controleert of je aanvraag voldoet aan alle wettelijke eisen. De onderwijsinspectie maakt een inschatting van de kwaliteit van je initiatief. Verwacht de onderwijsinspectie voldoende kwaliteit op basis van de informatie die je over de deugdelijkheidseisen hebt gegeven? Dan zal het advies positief zijn. De onderwijsinspectie geeft alleen een positief wanneer alle deugdelijkseisen voldoende zijn.

Uiterlijke beoordeling
Voor 1 juni van het kalenderjaar na indiening van je aanvraag besluit de minister of je de school mag stichten met publieke bekostiging. Dat bericht ontvang je per post en zal ook in de Staatscourant en op de website van DUO worden gepubliceerd. Heb je positief nieuws ontvangen? Gefeliciteerd! In het volgende kalenderjaar kun je de deuren van je school openen op 1 augustus. Dat betekent dat je 14 maanden hebt om alles voor te bereiden, inclusief het organiseren van huisvesting via de gemeente. Mocht dat nou niet haalbaar zijn of lukken, dan kun je de aanvraag met een jaar uitstellen. Ook de gemeente kan om een jaar uitstel vragen. Lukt het nog steeds niet? Helaas, dan is de enige mogelijkheid om opnieuw een aanvraag in te dienen.

Lees ook hoofdstuk 3

Start van de school