Start van de school
Nu alle lichten op groen staan, kan het echte werk beginnen. Leerkrachten werven, het gebouw op orde krijgen en lesmaterialen bestellen. Er is een waslijst aan taken, leuk en minder aangenaam, die op je staan te wachten.
Huisvesting en inrichting
De gemeente is primair verantwoordelijk voor huisvesting. Het loont daarom om ook al in het voortraject te investeren in de relatie met de gemeente. De kosten voor nieuwbouw en uitbreidingen worden ook door de gemeente gedragen. Alleen als je wilt verbouwen, moet je dat uit eigen middelen doen. Voor het onderwijsleerpakket en meubilair moet je ook bij de gemeente zijn.
Soms vraagt een gemeenteambtenaar om een officiële huisvestingsaanvraag. Wettelijk gezien mag dat geen harde eis zijn vanuit de gemeente. Toch kan het geen kwaad al vroegtijdig met ambtenaren in gesprek te gaan hierover. Weet dat zodra je een pand accepteert, je zelf verantwoordelijk bent voor een eventuele verbouwing. Je kunt een pand ook niet accepteren, of onder voorwaarde van verbouwing door de gemeente.
Minimale eisen onderwijshuisvesting
Er zijn eisen waar het gebouw aan moet voldoen. Die staan in de Arbowet en het Bouwbesluit. Zo gelden er regels voor een verantwoorde inrichting. Deze regels hebben onder meer betrekking op het schoolteam, de veiligheid, de omgang met gevaarlijke stoffen en het binnenklimaat.
Financiën en bekostiging
Om bekostigd te worden, moet je nadat je toestemming van de minister hebt gekregen om een school te stichten bij DUO bekostiging aanvragen. Je hebt eerder al een meerjarenbegroting opgesteld, maar hebt nu nog meer documenten nodig, zoals een prognose van het aantal leerlingen op 1 oktober van het eerste schooljaar, en bewijs van aanmelding bij het ABP voor de pensioenen van het personeel. Hier vind je de hele lijst.
Ook voor de school geopend is moet je al flink aan de slag. Daar kun je vanaf 1 juni voor de directeur (twee maanden voor de start) startbekostiging voor krijgen. Als startende bassischool krijg je die automatisch, als middelbare school moet je die aanvragen door een mail te sturen naar duo.dienstpostbus.mrvns@duo.nl. De reguliere bekostiging start op 1 augustus van het jaar waarin je school de deuren opent.
Gaat alle bekostiging via de rijksoverheid?
Nee. De bekostiging van zorgleerlingen gaat via het lokale samenwerkingsverband. Daar wordt je als school automatisch lid van. Daarnaast kun je in aanmerking komen voor middelen uit de onderwijsachterstandsgelden. Hoeveel budget daarvoor is, verschilt per gemeente. Soms kun je ook incidenteel middelen uit fondsen krijgen, bijvoorbeeld bij een charitatief fonds. En de ouderbijdrage – hoewel vrijwillig – kan ook wat extra budget opleveren.
Op hoeveel geld kun je rekenen?
Gemiddeld ontvangen basisscholen € 6.900 per leerling. Dat bedrag ligt wat hoger voor kleine scholen. De precieze berekening van het budget is afhankelijk van een aantal factoren. Het kabinet heeft in 2020 de bekostiging vereenvoudigd.
In het voortgezet onderwijs ontvangen scholen gemiddeld € 8.500 per leerling. De precieze berekening van het budget is complex en afhankelijk van 42 verschillende factoren. De komende jaren wordt de berekening vereenvoudigd zodat de bekostiging van slechts vier factoren afhankelijk wordt. Lees er hier meer over.
Het behouden van bekostiging: stichtings- en opheffingsnormen
Voor het behouden van de publieke bekostiging moet je als school binnen 8 jaar voldoen aan de stichtingsnorm. De stichtingsnorm bestaat uit een minimumaantal leerlingen.
Voor het basisonderwijs verschilt de stichtingsnorm per gemeente. Er geldt een ondergrens voor alle gemeenten van 200 leerlingen, en de hoogste stichtingsnorm in Nederland bestaat uit 330 leerlingen. Op de website van de VNG kun je meer informatie vinden over de stichtings- en opheffingsnormen per gemeente. Halverwege de periode dient de school aan de helft van de geldende stichtingsnorm te voldoen. Indien niet wordt de bekostiging per begin volgend schooljaar beëindigd.
Voor het voortgezet onderwijs geldt dat je na goedkeuring van de aanvraag als school mag volgroeien. Volgroeien betekent dat je alle leerjaren aanbiedt voor alle schoolsoorten die worden aangeboden.
Wat als we de opheffingsnorm niet halen?
In sommige gevallen is er een uitzondering mogelijk, zoals wanneer je school op een Waddeneiland staat. Of als een fusie toch een langere voorbereidingstijd vraagt. Het is in elk verstandig om op tijd hier op te anticiperen, en bijvoorbeeld te kijken of opgaan in een bestaand schoolbestuur mogelijk is. Hier staat meer informatie over opheffingsnormen.
Wat zijn redenen dat scholen de stichtingsnorm niet halen?
Er zijn verschillende redenen waarom scholen de stichtingsnorm niet halen. Soms hebben scholen onvoldoende band met de gemeenschap. Scholen die onderwijsinhoudelijk te veel afwijken van de mainstream hebben ook vaker moeite de stichtingsnorm te halen, zo leert de ervaring. Uit analyses blijkt vooral dat de huisvestingssituatie een groot knelpunt vormt bij het aantrekken van leerlingen. Het komt regelmatig voor dat een pas gestarte school binnen de eerste vijf jaar drie keer moet verhuizen dan wel gehuisvest wordt in een gebouw die niet als gevestigd in een veilige omgeving wordt beschouwd.
Ten slotte is de eis om binnen de wettelijke periode de stichtings- danwel opheffingsnorm te halen soms ook teveel gevraagd voor scholen die kwalitatief goed onderwijs bieden, een band hebben met de gemeenschap en niet veel afwijken van de mainstream.
De inspectie op de hoogte stellen
Uiterlijk 4 maanden voor de start van de school moet je een aantal gegevens aanleveren bij de Inspectie van het Onderwijs. Zoals het schoolplan en informatie over degenen die onderwijs gaan geven. Precieze details vind je in het Advieskader, paragraaf 5.6, pagina 19.
Uiterlijk 1 maand na de start van je school moet je die documenten, die in de tussentijd al dan niet zijn bijgesteld, nog eens aanleveren, met uitzondering van het schoolplan.
Personeel
Een goed bewaard geheim is dat nieuw startende scholen zelden moeite hebben om leerkrachten te vinden. Het is natuurlijk een bijzonder project om een nieuwe school vorm te geven met elkaar. Daar willen veel onderwijsmensen aan meewerken. Initiatiefnemers die zelf al een school hebben gestart geven aan dat het verstandig kan zijn om een of meerdere ervaren leerkrachten te werven, die weten wat er van een school gevraagd wordt. Hun aanwezigheid boezemt vertrouwen in bij geïnteresseerde ouders, en hun inbreng bij de ontwikkeling en verfijning van de onderwijsvisie kan veel verschil maken. Zorg wel dat je overeenstemming hebt over de onderwijsvisie.
Daarnaast kun je, als je mensen tekort komt op basis van je begroting, overwegen om een aantal stagiairs in te zetten. Dat kan het beste als je ze een waardevolle ervaring kunt bieden, bijvoorbeeld onder begeleiding van een ervaren leerkracht.
Ten slotte is het vinden van een goede, geschikte directeur een van belangrijkste zaken bij het starten van een school. Liefst een ondernemende duizendpoot. Iemand die bevlogen is, deskundig, en mensen kan binnenhalen en binden. Dan gaat het zowel om ouders, leerlingen als leerkrachten en ander personeel.
Het is van belang om te weten dat de bekostiging van een directeur twee maanden voor aanvang van de bekostiging geschiedt.
Communicatie
Een school starten en voldoende laten groeien vergt goede communicatie. Niet alleen met DUO, de onderwijsinspectie, de gemeente of het samenwerkingsverband, maar ook met de ouders en leerlingen. Sterker nog, voor de groei van de school is vooral werving en promotie van groot belang. We raden je daarom aan om vanuit je communicatiestrategie een helder communicatieplan op te stellen zodat je het overzicht behoudt en gericht communiceert.
Algemene vragen en tips
Een school starten is niet zomaar gebeurd. De belangrijkste tip die we je kunnen geven is dan ook: start op tijd. Ook als er nog geen startbekostiging is. En zowel voor als tijdens de start, loont het de moeite om in gesprek te blijven over de onderwijsvisie. Daar overeenstemming over hebben, ook in de concrete vertaling naar communicatie, voorkomt koersdiscussies en onenigheid.
Kan ik ook een school voor leerlingen van 0-18 jaar stichten?
Nee, formeel is dat niet mogelijk. Het kabinet heeft weliswaar experimenteerruimte gecreëerd voor scholen voor leerlingen tussen de 10 en 14 jaar, maar formeel bestaan ook die uit twee scholen: een school voor primair onderwijs en een school voor voortgezet onderwijs. Ook Integrale Kind Centra bestaan formeel uit een school voor primair onderwijs en een kinderopvangcentrum.
Meer lezen?
Op verschillende plekken kun je je meer lezen over stichten van een school. Lees op deze website bijvoorbeeld de verhalen van andere initiatiefnemers. Bij VBS vind je actuele informatie over ervaringen van nieuwe opgerichte scholen en over schoolstichting.